Zakgeld in contactloze tijden: 'Kinderen zien contant als iets extra's'

Een portemonnee met een paar muntjes erin: dat herinneren veel mensen zich van de tijd dat ze voor het eerst zakgeld kregen. Maar die herinnering wordt voor nieuwe generaties waarschijnlijk flink anders, nu digitaal betalen langzaam de overhand neemt. Wat heeft dat voor gevolgen voor hoe goed ze met geld om leren gaan?

Een deel van de opvoeders ziet de afname van contante betalingen als een obstakel bij het leerproces, zo bleek in 2018 uit onderzoek van het economisch bureau van ING. Aan ouders van kinderen tussen de vier en elf jaar oud werd gevraagd hoe ze hun leren omgaan met geld. Pinnen geeft kinderen de indruk dat geld onbeperkt is, vreest een groep ouders.

“Inmiddels is cash voor kinderen bijna iets speciaals.” Gabriëlla Bettonville, Nibud

Is dit een terechte zorg? Dat valt mee, zegt Gabriëlla Bettonville van Nibud. De betaalwijze is inderdaad snel veranderd, maar dat betekent ook dat de manier waarop je kinderen de waarde van geld kunt bijbrengen meebeweegt. "Een paar jaar geleden hadden de meeste mensen zelf nog veel meer cash in hun portemonnee, en was het dus ook gemakkelijker om het als voorbeeld te laten zien aan hun kind."

'Rekening wordt niet kleiner na contant betalen'

"Inmiddels is cash voor kinderen bijna iets speciaals. Ze weten niet beter dan dat volwassenen pinnen." Het gaat zelfs zo ver dat de jonge generatie contant geld ziet als iets 'extra's' naast hun bankrekening, zegt Bettonville. "Ze kijken vooral naar hun rekening, en die zien ze niet kleiner worden als ze contant betalen."

Uit de cijfers die DNB jaarlijks naar buiten brengt over de betaalwijzen in Nederland blijkt inderdaad een echte omslag. Contant was in 2010 nog goed voor 65 procent van alle betalingen, en daar is in 2019 nog 32 procent van over.

“Een kind leert van voorbeeldgedrag en zelf doen.” Gabriëlla Bettonville, Nibud

Met de muntjes en het briefgeld verdwijnt ook het direct zichtbaar afnemende budget - je moet altijd ergens inloggen om na het winkelen te kijken wat er over is. Voor de jongste kinderen kan een korte periode met contant zakgeld daarom nog wel handig zijn, zegt het Nibud.

Voorbeeldgedrag van ouders

Toch is vooral de omgeving - of er veel of weinig budget is - en de invloed van verzorgers op de financiële geletterdheid van kinderen belangrijk. Zo toont Amerikaans onderzoek uit 2016 aan dat hun houding ten opzichte van sparen het best voorspelt hoe een kind daarover denkt, en hoe het vervolgens wel of niet spaart.

"Een kind leert van voorbeeldgedrag en zelf doen", zegt Bettonville. Als ouder is het dan ook goed om je te bedenken dat er dagelijks momenten zijn die je kunt aangrijpen voor het leren over geld, en dat kan vanaf jonge leeftijd. “Van een boodschap laten doen of een spaarplannetje maken tot praten over wat je met geld wil of kan doen."

Zakgeld uitgeven bij McDonald's en Starbucks

Daarmee kun je het beste jong beginnen. "Voor ze zover zijn dat ze alles met een pasje en hun telefoon doen, kun je ze begeleiden. Als ze dan uiteindelijk hun zakgeld toch bij McDonald’s of Starbucks uitgeven, doen ze het in ieder geval bewuster dan wanneer je er geen aandacht aan besteedt.”

"Mijn eigen kind is helemaal into Roblox (een online game, red.), en vraagt steeds of ze in het spel iets mag kopen. Dan probeer ik haar in te laten zien wat er gebeurt als je je geld opmaakt aan leuke dingen, en dat er dan andere dingen niet meer kunnen." Digitaal zijn er dus ook genoeg mogelijkheden. "Dat is de wereld waar je als ouder nu je opvoedkansen hebt."

Zo leer je je kind met geld omgaan in het digitale tijdperk

• Ga het gesprek aan over geld: waar komt het vandaan, en waar is het? Wanneer komt er weer geld? Zo wordt duidelijk dat het budget eindig is.
• Maak onderscheid in uitgaven die 'moeten' en uitgaven die 'mogen'.
• Heb het over keuzes maken: als je dit koopt, kan je dat niet kopen.
• Geef een kind dat alleen maar spaart en dus niets uitgeeft de opdracht om wel iets te kopen, zoals een cadeautje voor iemand. Bettonville: "Zie zakgeld als leergeld, om keuzes te leren maken, en om te gaan met verleidingen."
• Bedenk dat ieder kind anders is, en dat het leren over geld dus ook kan verschillen. Toch is het goed om vanaf vijf à zes jaar te beginnen met een vorm van zakgeld.

Bron: NU.nl